Macedonia Północna

Flaga Macedonii

Republika Macedonii powstała w 1991 r., w granicach dawnej Socjalistycznej Republiki Macedonii. Wcześniej, tj. od 1946 r., wchodziła w skład Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii.
Początkowo międzynarodowe uznanie tego państwa było blokowane greckimi zastrzeżeniami wobec jego nazwy oraz symboli. Grecja uważa, że nazwa Macedonia ma greckie pochodzenie i odnosi się do dużego terytorium obejmującego także część północnej Grecji. Grecy obawiają się, że uznanie nazwy Macedonia mogłoby kiedyś stać się podstawą do roszczeń do greckich ziem. W rezultacie tego sporu na forum międzynarodowym Macedonia występowała jako Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (the former Yugoslav Republic of Macedonia – FYROM).
Polska uznała Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii w 1993 r.

Od stycznia 2019 roku obowiązuje nazwa Republika Macedonii Północnej.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Republika Macedonii Północnej (nazwa obowiązuje od stycznia 2019 r.) jest najbiedniejszą z byłych republik jugosłowiańskich, w ostatnim dziesięcioleciu poczyniła jednak znaczne postępy w rozwoju gospodarki. Wzrost gospodarczy wyniósł średnio 5% rocznie w latach 2004–2008, napędzany głównie konsumpcją krajową i eksportem (w szczególności metali i wyrobów tekstylnych). Po wzroście o 2,7% w 2018 r. gospodarka przyspieszyła do ok. 3,2% w 2019 r., do czego przyczynił się popyt wewnętrzny, wzmocniony wzrostem płacy minimalnej, który objął prawie jedną trzecią siły roboczej. Do niedawna przewidywany był wzrost inwestycji publicznych (infrastruktura z wykorzystaniem środków EBOR), jak i prywatnych (głównie w sektorze energetycznym, po liberalizacji sektora energii elektrycznej w 2019 r.). MFW przewidywał wzrost inwestycji o 3,4% w 2020 r. i 3,2% w 2021 r.
W sferze finansów publicznych w 2019 r. udało się zredukować deficyt finansów publicznych do 1,1% PKB. W 2020 r. przewidywany był wzrost deficytu do 2,5% w związku z mającymi się odbyć wyborami parlamentarnymi w 2020 r. i trwającymi inwestycjami w infrastrukturę drogową. Wskaźnik zadłużenia w relacji do PKB wyniósł w 2019 r. 40,7%, z czego ponad dwie trzecie są to długi wobec wierzycieli zagranicznych. MFW przewidywał przed kryzysem wywołanym koronawirusem, że dług publiczny wzrośnie w kolejnych latach do 40,9% w 2020 r. oraz 41,1% w 2021 r.

Unikanie podatków pozostaje jednym z głównych problemów kraju, a nieformalna gospodarka stwarza nieuczciwą konkurencję ze strony niezarejestrowanych firm (szacuje się, że sektor nieformalny zatrudnia  18% siły roboczej i wytwarza od 30% do 40% dochodu narodowego). Inflacja wyniosła 1,3% w 2019 r., w 2020 r. ma wzrosnąć do 1,7%, w 2021 r. do 2% ze względu na wzrost płac i wyższy poziom zatrudnienia.
Bezrobocie - szacowane przez MFW na 17,9% w 2019 r. - jest nadal bardzo wysokie, choć do 2021 r. planowano jego spadek do 16,6%. Ze względu na zatrudnienie znacznej części siły roboczej w gospodarce nieformalnej, trudno jest jednak oszacować dokładny poziom bezrobocia. Zgodnie z danymi Banku Światowego 5,2% ludności RMP żyje poniżej granicy ubóstwa.
Powyższe optymistyczne prognozy stanęły wiosną 2020 r. pod znakiem zapytania w związku z rozwojem pandemii COVID-19. Pierwsze poważniejsze analizy uwzgledniające tę nową sytuację szacują istotny spadek PKB Macedonii Północnej w najbliższej przyszłości. M.in. wg Banku Światowego spadek ten może wynieść w 2020 r. 2.8-4.4% PKB.

Główne sektory gospodarki
Przetwórstwo żywności, części samochodowe, napoje (w tym wino), przemysł tekstylny, chemiczny, stalowy, farmaceutyczny, materiałów budowlanych (cement).

 

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Wskaźnik Rok bieżący lub rok z aktualnie dostępnymi danymi Rok poprzedni
PKB 11,1 mld € 10,7 mld €
PKB na jednego mieszkańca 5 621€ 5 164€
Tempo wzrostu PKB w procentach 3,20% 2,70%
Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w procentach deficyt 1,1% deficyt 1,76%
Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach 40,70% 40,47%
Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach 0,77% 1,46%
Stopa bezrobocia w procentach 17,90% 20,70%
Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD) 14,9 mld € 13,5 mld €
Wartość eksportu (w Euro lub USD) 6,4 mld € 5,8 mld €
Wartość importu (w Euro lub USD) 8,5 mld € 7,7 mld €
Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach deficyt 36,29% deficyt 35,19%
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD) 131,3 mln €
(I-IX.2019)
614 mln €
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD) bd. 2,5 mln €

 

Inwestycje zagraniczne

Generalnie Macedonia Północna cieszy się opinią kraju otwartego na współpracę z zagranicznymi partnerami. Wg publikowanego regularnie przez Bank Światowy rankingu RMP zajęła w 2019 r. 17. miejsce w świecie w kategorii „Ease of doing business”.

Wobec braku odpowiednich oszczędności krajowych inwestycje zagraniczne stanowią ważną ścieżkę rozwoju gospodarki Macedonii Północnej. W 2018 r. przepływy FDI netto do RMP znacznie wzrosły i osiągnęły 737 mln USD, w porównaniu do 205 mln USD rok wcześniej (i dwukrotnie więcej niż średnia stopa z poprzednich pięciu lat). Całkowite zasoby FDI stanowiły około 47,1% PKB (5,9 mld USD w 2018 r.). Produkcja to sektor, który przyciąga najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych (39%), wyprzedzając działalność finansową i ubezpieczeniową (19%).
Regulacje prawne Macedonii Północnej są ogólnie korzystne dla inwestorów zagranicznych zapewniając liczne zachęty do ich przyciągnięcia. Inwestorzy korzystają z dziesięcioletniego zwolnienia podatkowego od dochodów osobistych i korporacyjnych oraz bezpłatnego dostępu do usług publicznych. Koszty pracy są niskie, ale z drugiej strony często brakuje wykwalifikowanej siły roboczej. Kraj poczynił znaczne wysiłki w celu zharmonizowania swoich ram prawnych z kryteriami, standardami i praktykami Unii Europejskiej. Pozostaje jednak wiele wyzwań, liczne raporty eksperckie i instytucji międzynarodowych zwracają wciąż uwagę na korupcję, brak przejrzystości, słabą obsługę klienta, nadmierną biurokrację, ingerencję polityczną w sądownictwo (tu widoczne są zmiany na lepsze), słabość administracji rządowej i trudności w zakresie egzekwowania umów.

 

 

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

UE jest głównym partnerem handlowym Macedonii Północnej, odpowiadającym za 60% eksportu tego kraju i 48% jego importu. Eksport z RMP obejmuje szereg produktów, z których najważniejsze to: stopy żelazo-niklowe, żelazo i stal oraz tekstylia. Główne produkty importowane z kolei to ropa naftowa, energia elektryczna, wyroby walcowane płaskie i stalowe oraz pojazdy.
Współpraca gospodarcza z UE jest bardzo istotna dla firm macedońskich. Niektóre kluczowe programy i inicjatywy UE wspierające rozwój przedsiębiorstw i całej gospodarki są otwarte dla firm z siedzibą w Republice Macedonii Północnej, są to m.in.: Program ramowy w zakresie badań (7PR), Program zarządzania zmianami (TAB), Helpdesk eksportowy dla krajów europejskich, Enterprise Europe Network.

Dwustronna współpraca gospodarcza

Dwustronna wymiana handlowa
Wg danych macedońskich wartość wymiany handlowej z Polską wyniosła w 2019 r. 293,62 mln €. Eksport MK do Polski wyniósł 56,446 mln €, natomiast wartość importu z PL wynosiła 237,174 mln €.
W 2018 r. – wg statystyk macedońskich – wartości te wynosiły odpowiednio: 258,222 mln € (suma obrotów), 56,25 mln € (eksport MK do RP) oraz 201,972 mln € (import z Polski). Wartość obrotów wzrosła więc w latach 2018/2019 o 13,7%, przy czym wartość importu z RP wzrosła o 17,4%, natomiast eksportu MK jedynie o 0,35%.
Z kolei wg statystyk polskich w 2018 r. wartość wzajemnych obrotów handlowych wyniosła 298,932 mln €, przy czym polski eksport do MK miał wartość 110,418 mln €, natomiast import z MK – 188,514 mln €.
Jak widać, dane polskie i macedońskie dotyczące wymiany handlowej obu państw są bardzo rozbieżne i nie pozwalają na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków odnośnie do struktury i wielkości tej wymiany.

Wzajemne inwestycje
Inwestycje polskie w RMK mają symboliczny charakter. Ich wielkość w latach 2003-2019 obrazuje poniższa tabela. Największym przedsięwzięciem zrealizowanym w tym czasie (2019 r.) jest inwestycja firmy Pharmacann w sektorze produkcji konopi dla celów leczniczych.

Poniżej przedstawione są w tabelach następujące dane:
1. Inwestycje polskie w Republice Macedonii Północnej w latach 2003 - 2019 (mln EUR)
2. Wartość inwestycji macedońskich w Polsce (mln EUR)

 NWESTYCJE POLSKIE W REPUBLICE MACEDONII PÓŁNOCNEJ W LATACH 2003 - 2019 (MLN EUR)
Źródło: Narodowy Bank RMP
 2003 2004  2005  20006  2007  2008  2009  2010  2011  2012  2013   2014 2015  2016  2017  2018  2019 
0.02   0.01 0.26  0.39  0.02  0.06  -0.08  -0.07  1.80  -2.31  -0.42  0.63  -8.90  2.40  -1.07  -0.35  7.06 

 

 

        INWESTYCJE MACEDOŃSKIE W POLSCE W LATACH 2012 - 2019 (MLN EUR)
Źródło: Narodowy Bank RMP
 2012 2013  2014  2015  2016  2017  2018  2019 
 -0.34  -0.35  -0.51  -0.46  0.09  -0.67  0.72  0.13

W naszym Serwisie używamy plików cookies. Korzystając dalej z Serwisu, wyrażasz zgodę na stosowanie plików cookies zgodnie z Polityką prywatności.
Wyrażenie zgody jest dobrowolne, w każdej chwili można ją cofnąć poprzez zmianę ustawień dotyczących plików „cookies” w używanej przeglądarce internetowej.
Kliknij „Akceptuję”, aby ta informacja nie wyświetlała się więcej.